FARMACOTHERAPIE

De rol van CYP-polymorfisme in de secundaire preventie van een TIA of herseninfarct

SAMENVATTING

Binnen de geneeskunde heeft de toename in kennis van het menselijk genoom een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontdekking van nieuwe ziektebeelden, diagnostische mogelijkheden en behandelingen. Farmacogenetica is het onderzoeksgebied naar de genetische variatie die de geneesmiddelenrespons en bijwerkingen beïnvloedt. Door deze kennis in de klinische praktijk toe te passen, kan de medicamenteuze behandeling van de patiënt geoptimaliseerd worden. Dit artikel beperkt zich tot de rol van CYP-polymorfismen op de werking van clopidogrel in de secundaire preventie na een TIA of herseninfarct. Deze is voor de dagelijkse praktijk van de neuroloog het meest relevant.

(TIJSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(6):260-5)

Oorzaken en behandeling van spierkrampen

SAMENVATTING

In dit overzichtsartikel worden de etiologie, diagnostiek en (farmacologische) behandelopties van spierkrampen besproken. Spierkrampen hebben meestal een multifactoriële etiologie; ze worden veroorzaakt door een optelsom van endogene en exogene factoren. Hoewel spierkrampen meestal van voorbijgaande aard zijn en niet wijzen op onderliggende pathologie, kunnen ze in enkele gevallen een uiting zijn van een breed scala aan mogelijk ernstige systemische of neuromusculaire aandoeningen. De diagnostiek bij spierkrampen is er op gericht om onderscheid te maken tussen idiopathische spierkrampen of krampen ten gevolge van een onderliggende oorzaak, en bestaat uit anamnese en gericht neurologisch en aanvullend onderzoek. In eerste instantie dienen onderliggende metabole oorzaken te worden behandeld en moet waar mogelijk medicatie die spierkrampen kan veroorzaken worden gesaneerd. De behandeling van spierkrampen bestaat uit niet-medicamenteuze adviezen, waarbij rekken en strekken van de aangedane spier het meest effectief is. Medicamenteuze behandeling van spierkrampen is doorgaans ineffectief; vitamine B-complex en diltiazem zijn de middelen van eerste keuze.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(5):206-14)

“Herhalende t’zamentrekkinge des Spiers”

Editorial bij de bijdrage van Dijkstra et al. getiteld ‘Oorzaken en behandeling van spierkrampen’,
(Tijdschr Neurol Neurochir 2021;122(5):206-14).

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(5):205)

COVID-19 en geneesmiddelinteracties met neurologische medicatie

SAMENVATTING

In dit artikel worden de meest gebruikte geneesmiddelen bij COVID-19 besproken en de mogelijke interacties met neurologische geneesmiddelen. Interacties tussen corticosteroïden en carbamazepine, fenytoïne, fenobarbital en primidon zijn bij COVID-19 klinisch niet relevant, omdat de behandeling bestaat uit een stootkuur waarbij het corticosteroïd zeer hoog wordt gedoseerd. Het grootste deel van de opgenomen COVID-19-patiënten wordt behandeld met antibiotica, zoals bètalactam-antibiotica. Hoge intraveneuze doseringen zijn gecontra-indiceerd bij epilepsie vanwege het verlagen van de convulsiedrempel. Bij behandeling met een laagmoleculairgewichtheparine of een direct oraal anticoagulans bij patiënten die een trombocytenaggregatieremmer gebruiken, moet worden overwogen de trombocytenaggregatieremmer tijdelijk te staken vanwege een verhoogd bloedingsrisico. Tocilizumab remt de verhoogde IL-6-expressie bij COVID-19 en herstelt de door IL-6 gemedieerde downregulatie van CYP-enzymen. Interacties met door CYP-enzym gemetaboliseerde geneesmiddelen zijn daarom klinisch niet relevant. De spiegel van remdesivir kan worden verlaagd door sterke inductoren, zoals carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon. Bij gelijktijdig gebruik is een verminderde werking van remdesivir mogelijk. Gelijktijdig gebruik van voriconazol met carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne of primidon en van posaconazol met carbamazepine of fenytoïne wordt afgeraden. Indien de combinatie toch wordt gegeven, moet worden gelet op klinische verschijnselen van therapiefalen en moeten de spiegels van voriconazol/posaconazol en het anti-epilepticum worden gemonitord.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(3):122-5)

Medicamenteuze behandeling van hyperkinetische bewegingsstoornissen

SAMENVATTING

Patiënten met een hyperkinetische bewegingsstoornis hebben een teveel aan bewegingen, die erg invaliderend en vaak lastig te behandelen kunnen zijn. Naast de bij voorkeur causale behandeling is de behandeling van de overtollige bewegingen voornamelijk symptomatisch. Dit artikel richt zich op de symptomatische medicamenteuze behandeling van dystonie, tremor, chorea en myoclonus. In enkele flowcharts worden de eerste stappen in de klinische beoordeling en de symptomatische behandeling van deze bewegingsstoornissen weergegeven. Hierbij was het streven zo veel mogelijk ‘evidence based medicine’ aan te houden, bij voorkeur systematische reviews en gerandomiseerde trials. Vanwege een beperkte hoeveelheid hiervoor geschikte literatuur, is dit artikel vaak gebaseerd op consensusrichtlijnen en ‘expert opinion’.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2021;122(2):62-9)

Monoklonale antilichamen tegen CGRP(-receptor) als profylactische behandeling van migraine

SAMENVATTING

Er is wetenschappelijk bewijs dat ‘calcitonin gene-related peptide’ (CGRP) een sleutelrol speelt in de pathofysiologie van migraine. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van geneesmiddelen die hier specifiek op ingrijpen, waaronder monoklonale antilichamen tegen CGRP (galcanezumab en fremanezumab) of de CGRP-receptor (erenumab). Fase III-onderzoek heeft aangetoond dat deze geneesmiddelen effectief zijn voor de profylactische behandeling van zowel episodische als chronische migraine. De monoklonale antilichamen worden goed verdragen en lijken vooralsnog veilig te zijn. Fysiologische vaatverwijdende eigenschappen van CGRP spelen echter ook een beschermende rol bij het optreden van een ischemisch vasculair event, en het blokkeren van deze eigenschappen zou compensatoire mechanismen kunnen verhinderen. Langetermijndata ten aanzien van blijvende effectiviteit en veiligheid moeten nog volgen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2020;121(6):249-56)

Stoppen met ziektemodulerende therapie bij multiple sclerose

SAMENVATTING

Er zijn steeds meer ziektemodulerende therapieën (ZMT’s) beschikbaar voor de behandeling van patiënten met multiple sclerose (MS), die ook steeds vroeger in het ziektebeloop worden gestart. Het is echter onvoldoende duidelijk of en wanneer de behandeling weer gestaakt kan worden. Tot nu toe zijn hier alleen observationele studies naar verricht. Deze suggereren dat stoppen van eerstelijns ZMT overwogen kan worden bij relatief oudere patiënten die lange tijd geen relaps of radiologische tekenen van inflammatie hebben gehad. Dit geldt waarschijnlijk niet voor tweedelijns ZMT. Momenteel lopen een aantal gerandomiseerde studies met als doel meer duidelijkheid over dit onderwerp te verschaffen.

(TIJDSCHR NEUROL NEUROCHIR 2020;121(5):214-20)