Autonoom zenuwstelsel blijkt grotere rol te spelen dan gedacht bij prikkelbaredarmsyndroom

april 2023 Wetenschap Willem van Altena

Bij patiënten met een prikkelbaredarmsyndroom (PDS)  blijkt het autonome zenuwstelsel sterker geactiveerd te zijn tijdens het moment van ontlasting, en dat is een teken van stress en pijn, volgens een Japanse studie, die is gepubliceerd in het tijdschrift PLoS ONE.

De studie is uitgevoerd door Rieko Nakata, gastro-enteroloog aan de school voor geneeskunde van de Osaka Metropolitan University, en haar team. Het is de eerste studie die de activiteit van het zenuwstelsel tijdens defecatie in real time heeft gemeten bij patiënten met PDS. Daarbij is met name de activiteit van het autonome zenuwstelsel gemeten. Het autonome zenuwstelsel is één van de structuren die meespelen bij de communicatie in de hersen-darmas. Patiënten met PDS vertonen afwijkingen van die as.

De groep heeft 7 patiënten met PDS en 14 controlepersonen uitgerust met een draagbare monitor om de variabiliteit van de hartfrequentie te meten. Die weerspiegelt de werking van de twee componenten van het autonome zenuwstelsel, het ortho- en het parasympathische zenuwstelsel. De hartfrequentie werd gedurende 24 uur gemonitord en de resultaten werden automatisch doorgestuurd naar de smartphone van de deelnemer, die moest aangeven wat hij op dat ogenblik aan het doen was.

Twee minuten voordat een patiënt met PDS naar de wc ging bleek het sympathische zenuwstelsel sterker geactiveerd te zijn dan in de controlegroep. Die activiteit bleef verhoogd gedurende de hele ontlasting en werd pas 9 minuten na afloop weer normaal. Ongeveer drie minuten na de ontlasting werd ook een hogere activiteit van het parasympathische zenuwstelsel gemeten, wat de onderzoekers interpreteren als een compensatiereactie om het evenwicht in het autonome zenuwstelsel te herstellen.

Diarree en constipatie

Ook is vastgesteld dat de activiteit van het sympathische zenuwstelsel bij de patiënten met PDS correleerde met de ernst van de buikpijn en met de componenten diarree en constipatie van de GSRS-score (Gastrointestinal Symptom Rating Scale, die de ernst van maag-darmproblemen meet). Anderzijds hebben ze een negatieve correlatie vastgesteld tussen de activiteit van het sympathische zenuwstelsel en de levenskwaliteit.

De onderzoekers menen dat deze wetenschap kan helpen om een beter inzicht te krijgen in de pathofysiologie van het prikkelbaredarmsyndroom en misschien de weg opent naar nieuwe behandelingen gericht tegen de activiteit van het autonome zenuwstelsel tijdens de ontlasting.

Referentie

Analysis of autonomic function during natural defecation in patients with irritable bowel syndrome using real-time recording with a wearable device, Nakata et al., PLoS One. 9 dec 2022;17(12):e0278922. doi: 10.1371/journal.pone.0278922