Polyneuropathie

Ziektebeeld

Polyneuropathie is een aandoening van de zenuwen in armen en/of benen. Het kan daarbij zowel om de gevoelszenuwen (sensore zenuwen) als om de bewegingszenuwen (motore zenuwen) gaan. Polyneuropathie is een aandoening die zich doorgaans langzaam openbaart, al zijn er ook zeldzame varianten die snel op komen zetten en een ernstig verloop kennen. Typerend zijn tintelingen of pijn in tenen en voeten, die zich later uitbreiden over de onderbenen, vingertoppen en handen.

Symptomen

Kenmerken zijn tintelingen, brandende of stekende pijnen en een mate van gevoelloosheid. Patiënten hebben soms ook last van evenwichtsstoornissen, vooral bij het lopen op een oneffen ondergrond. Aantasting van de motore zenuwen leidt tot spierzwakte en mogelijk klapvoeten. Soms treedt ook atrofiering op: armen en benen verliezen spiermassa.

Oorzaak

Er zijn veel verschillende type polyneuropathieën, elk met een andere onderliggende oorzaak. Zoals:

Stofwisselingziektes, bijvoorbeeld suikerziekte of een stoornis van de schildklier of nieren
Deficiënties, een tekort aan bepaalde stoffen, bijvoorbeeld vitamine B
Intoxicaties, een overmaat aan bepaalde stoffen, bijvoorbeeld alcohol of vitamine B of bij behandeling met chemotherapeutica (anti-kankermedicijn)
Erfelijke aandoeningen, bij een afwijking in het erfelijk materiaal
Infecties, bijvoorbeeld lepra, AIDS, borrelia (ziekte van Lyme)
Auto-immuunaandoeningen, een verstoorde immuun/ontstekingsreactie van het lichaam, gericht tegen lichaamseigen weefsels en cellen, zoals het syndroom van Guillain-Barré

De meest voorkomende, bekende oorzaken van polyneuropathie in Nederland zijn suikerziekte, overmatig alcoholgebruik, behandeling met bepaalde medicijnen (vooral chemotherapie), nierziekte, vitaminetekort en een te traag werkende schildklier. Maar bij veel patiënten blijft de exacte oorzaak van de polyneuropathie, ook na aanvullend onderzoek, onbekend.

Diagnose

Vaak kan een neuroloog de diagnose polyneuropathie stellen o.b.v. het verhaal van de patiënt en het lichamelijk onderzoek. Als de oorzaak niet duidelijk is volgt doorgaans bloedonderzoek en/of een spierzenuwonderzoek (EMG). Het spierzenuwonderzoek kan de diagnose bevestigen en meer informatie geven over de ernst van de aandoening en welk type zenuw is betrokken. Verder geeft het EMG informatie over welk onderdeel van de zenuw is aangedaan.

Behandeling

De behandeling van polyneuropathie is afhankelijk van de oorzaak. Vaak is de aandoening niet te genezen en bestaat de behandeling uit het bestrijden van de symptomen zoals pijnbestrijding en ondersteunende maatregelen, zoals aanpassing van schoeisel. Soms is verwijzing naar een revalidatiearts aan de orde. Voor polyneuropathieën die ontstaan als gevolg van een ontstekings- of auto-immuunreactie, kan ziekenhuisopname nodig zijn en behandeling met ontstekingsgerichte medicatie en therapie.