Depressie op jongere leeftijd betekent meer dan twee keer zo grote kans op dementie later

augustus 2023 Medisch onderzoek Willem van Altena
Digital generated image of man sitting on cube inside multi layered head silhouette.

Depressie die op jonge, middelbare of late leeftijd werd vastgesteld, verdubbelde het risico op dementie meer dan, zo bleek uit een onderzoek onder 1,4 miljoen mensen in Denemarken. Het totale risico op dementie door alle oorzaken onder mensen met de diagnose depressie was 2,41 keer zo groot als dat van hun tegenhangers zonder depressie (95% BI 2,35-2,47), rapporteerden Holly Elser, MD, PhD, van het Hospital of the University of Pennsylvania in Philadelphia (V.S.), en co-auteurs. De associatie bleef bestaan wanneer de tijd die verstreek tussen de diagnose van depressie en de diagnose langer was dan 20 tot 39 jaar (HR 1,79, 95% CI 1,58-2,04), schreven de onderzoekers in JAMA Neurology.

Het verband was aanwezig bij volwassenen bij wie de diagnose depressie was gesteld op:

  • Leeftijd 18-44: HR (hazard ratio) 3,08
  • Leeftijd 45-59: HR 2,95
  • Leeftijd 60 en ouder: HR 2,31

Eerdere onderzoeken hadden al mogelijke verbanden aangetoond tussen dementie en depressie op latere leeftijd, wat een vroeg symptoom van dementie kan zijn. De Deense onderzoekers maakten gebruik van gegevens van meer dan 1,4 miljoen Deense burgers die vanaf 1977 werden gevolgd. En er bleek sprake van een blijvend verband tussen dementie en depressie gediagnosticeerd op jonge, middelbare of late leeftijd.

Neurotransmitters

De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek naar het verband tussen depressie eerder op volwassen leeftijd en het latere begin van dementie. Deze mechanismen kunnen verband houden met gedeelde risicofactoren voor depressie en dementie die al vroeg in het leven kunnen optreden. Depressie kan het risico op dementie verhogen door de niveaus van belangrijke neurotransmitters te veranderen of kan leiden tot veranderingen in gezondheidsgedrag die het risico op dementie verhogen.

Elser en collega’s evalueerden nationale registergegevens in Denemarken en volgden volwassen patiënten van 1977 tot 2018. De deelnemers waren Deense burgers met depressiediagnoses, die op geslacht en geboortejaar werden gematcht met mensen zonder depressiediagnose. Zowel depressie als dementie werden gedefinieerd met behulp van diagnostische codes.

Mensen met dementie bij aanvang studie werden uitgesloten. De bevindingen werden gecorrigeerd voor opleiding, inkomen, hart- en vaatziekten, chronische obstructieve longziekten, diabetes, angststoornissen, stressstoornissen, stoornissen in middelengebruik en bipolaire stoornis.

Het onderzoek omvatte 246.499 mensen met de diagnose depressie en 1.190.302 mensen zonder de diagnose depressie. De gemiddelde leeftijd bij aanvang van het onderzoek was ongeveer 50 jaar en ongeveer 65% was vrouw. De meeste mensen met een depressie (67,7%) kregen de diagnose voor hun 60ste.

Comorbiditeiten

De meest voorkomende comorbiditeit was hart- en vaatziekten, die aanwezig waren bij 19,8% van de mensen met een depressiediagnose en 11,8% van het vergelijkingscohort. Stoornissen in middelengebruik waren met 11,7% de op één na meest voorkomende comorbiditeit in de groep met depressie, vergeleken met 2,6% in de vergelijkingsgroep.

Van de mensen met depressie kreeg 5,7% later de diagnose dementie tijdens de follow-up periode; in het vergelijkingscohort kreeg 3,2% uiteindelijk de diagnose dementie. Er was een groter risico voor vasculaire dementie (HR 3,28) en een kleiner risico voor de ziekte van Alzheimer (HR 1,73). Het totale risico op dementie was groter voor mannen (HR 2,98) dan voor vrouwen (HR 2,21). Het risico op dementie was vergelijkbaar voor mensen die wel (HR 2,42) en die geen (HR 2,35) antidepressivum voorgeschreven kregen in de 6 maanden voor of na de diagnose depressie. Er werd echter geen bewijs gevonden voor een verschil in dementierisico tussen de behandelde en onbehandelde groepen

Verder onderzoek naar de rol van depressiebehandeling is nodig, denken de onderzoekers. Met name waar het gaat om timing en duur van behandeling met antidepressiva voor dementie, evenals gelijktijdige behandeling met cognitieve gedragstherapie.

De onderzoekers erkennen dat de studie verschillende beperkingen heeft. Incidentele depressie en dementie werden geïdentificeerd aan de hand van diagnostische codes en kunnen verkeerd geclassificeerd zijn. Daarnaast kunnen variabelen die niet in het onderzoek waren opgenomen de resultaten hebben beïnvloed, waaronder familiegeschiedenis, lichamelijke activiteit, voedingspatronen, reproductieve geschiedenis of sociale factoren.

Referentie

Elser H, Horváth-Puhó E, Gradus JL, et al. Association of Early-, Middle-, and Late-Life Depression With Incident Dementia in a Danish Cohort. JAMA Neurol. Published online July 24, 2023. doi:10.1001/jamaneurol.2023.2309