Mogelijke associatie tussen chronische pijn en grotere kans op dementie of beroerte

januari 2022 Wetenschap Willem van Altena
Human brain with Alzheimer's disease or other cerebral problem. Illustration hand made with pencil with digital color watercolored effects.

Wetenschappers uit Chongqing, China hebben een associatie vastgesteld tussen chronische wijdverbreide pijn en het risico op dementie, de ziekte van Alzheimer en beroertes. De studie is gepubliceerd in vakblad Regional Anesthesia & Pain Medicine.

De Chinese onderzoekers baseren hun conclusies op een analyse van data uit de Framingham Heart Study (FHS). Dat is een longitudinale cohortstudie over meerdere generaties uit de gemeente Framingham in Massachusetts, V.S. Er is een afgeleid cohort, de Framingham Offspring Study Cohort (FOSC) waarin sinds 1970 5.124 nakomelingen van de originele studiedeelnemers gevolgd worden, en die om de vier jaar een volledig gezondheidsonderzoek ondergaan. De Chinese studie baseerde zich specifiek op de incidentie van chronische wijdverbreide pijn bij mensen uit de FOSC die tussen 1990 en 1994 onderzocht zijn. Er bleek een verband te zijn tussen chronische pijn en een significante toename van het aantal gevallen van dementie, Alzheimer en beroerte.

Vroege detectie

Hoofdonderzoekers Kanran Wang en Hong Liu van de medische universiteit van Chongqing stellen vast dat dementie een groeiende druk op de gezondheidszorg wereldwijd uitoefent, en dat het zinvol is om vroeg vast te stellen of iemand risico loopt om dementie te ontwikkelen. Vroege detectie kan ervoor zorgen dat er eerder met behandelingen gestart kan worden, met mogelijk betere uitkomsten tot gevolg.

Eerdere studies

Met behulp van de gegevens uit het FOSC-cohort brachten de Chinese wetenschappers de pijnstatus in beeld van deelnemers tussen 1990 en 1994. Diezelfde deelnemers werden 10 jaar gevolgd waarbij speciaal werd gekeken naar incidentie van dementie, Alzheimer en beroerte. Er waren al eerdere studies gedaan die erop wezen dat chronische pijn een vroege indicator van cognitieve achteruitgang kan zijn, maar niet eerder waren associaties tussen wijdverbreide chronische pijn en negatieve gevolgen voor cognitieve functies op populatieniveau vastgesteld.

Bij aanvang studie beantwoordden 347 deelnemers aan de criteria voor wijdverbreide chronische pijn. In de Framingham studie werd die gedefinieerd als: ‘pijn boven en onder het middel, aan de linker en rechterkant van het lichaam en in het skelet, conform de criteria van het American College of Rheumatology’.

In de 10 jaar follow-up werden diverse associaties tussen wijdverbeide chronische pijn en cognitieve achteruitgang vastgesteld. Te weten:

  • een 43% groter risico op dementie (alle oorzaken)
  • een 47% groter risico op Alzheimer
  • een 29% groter risico op beroerte

In die 10 jaar werd bij 188 personen dementie of Alzheimer vastgesteld, en bij 50 gevallen was er sprake van wijdverbreide chronische pijn. Van de 139 personen die in die periode een beroerte kregen hadden er 31 last van wijdverbreide chronische pijn. De associaties stonden los van variabelen als leeftijd, algehele gezondheid en sociaal-demografische factoren. In een subgroep van personen van 65 jaar en ouder werden dezelfde resultaten gezien.

Drie mogelijke factoren

De onderzoekers willen nu meer aan de weet komen wat het mechanisme achter de associatie kan zijn, en welke aspecten van wijdverbreide chronische pijn verder bestudeerd kunnen worden teneinde een betere behandeling te vinden om cognitieve achteruitgang te voorkomen. Volgens de onderzoekers kunnen er drie factoren in het spel zijn bij de associatie.

  • 1: Mensen die lijden aan chronische wijdverbreide pijn hebben mogelijk een minder gezonde leefstijl. Ze bewegen mogelijkerwijs onvoldoende, hebben een ongezond dieet en lijden vaker aan depressies; allemaal factoren die verband kunnen houden met het ontwikkelen van dementie.
  • 2: Wijdverbreide pijn kan cognitieve functies rechtstreeks onder druk zetten omdat het brein niet tegelijkertijd met pijn kan omgaan en andere cognitieve functies kan uitoefenen.
  • 3: Eerder studies suggereren dat chronische pijn kan leiden tot een afname van witte en grijze stof in de hersenen. Dat kan leiden tot een grotere kans op depressie, angst en verlies van cognitieve functies. Dat kan een preklinische fase van dementie en Alzheimer zijn.

De onderzoekers merken wel op dat er kanttekeningen bij de studie geplaatst kunnen worden, zoals de observationele opzet ervan, en de homogene opbouw van het bestudeerde cohort (vrijwel allemaal blanke Amerikanen van Europese afkomst). Maar de lange duur van de studie en het accuraat vaststellen van dementie en beroerte versterken de resultaten, stellen zij. De studie is voor zover bekend de eerste die een associatie aantoont tussen wijdverspreide chronische pijn, dementie en beroerte. Meer onderzoek is echter nodig, vooral om uit te vinden in hoeverre deze associatie tegengegaan kan worden en de negatieve cognitieve gevolgen vermeden kunnen worden. Vooralsnog is wijdverbreide chronische pijn bovendien moeilijk te behandelen, en is ook niet duidelijk of het behandelen van die pijn daadwerkelijk betekent dat iemands cognitieve functies en cerebrovasculaire gezondheid op latere leeftijd in stand blijven.

Referentie

Wang K, Liu H. Association between widespread pain and dementia, Alzheimer’s disease and stroke: a cohort study from the Framingham Heart Study. Reg Anesth Pain Med. 2021 Oct;46(10):879-885. doi: 10.1136/rapm-2021-102733. Epub 2021 Aug 16. PMID: 34400574.