Een nieuwe diagnostische methode waarbij het ontstekingseiwit CRP in hersenvocht wordt gemeten, blijkt een zeer betrouwbare voorspeller voor bacteriële hersenvliesontsteking. Onderzoekers van Amsterdam UMC hebben aangetoond dat deze eenvoudige en goedkope test zowel bij volwassenen als kinderen hoge nauwkeurigheid biedt bij het onderscheiden van levensbedreigende bacteriële meningitis van andere aandoeningen. De implementatie in de klinische praktijk is inmiddels succesvol gebleken.
Bacteriële meningitis is een ernstige aandoening waarbij snelle diagnose en behandeling essentieel zijn voor de overlevingskansen. Traditioneel wordt de diagnose gesteld op basis van het aantal witte bloedcellen in het hersenvocht, maar de nauwkeurigheid hiervan is niet optimaal. Ongeveer 2% van de patiënten met bacteriële meningitis vertoont zelfs geen verhoogd aantal witte bloedcellen.
De nieuwe diagnostische benadering waarbij C-reactief proteïne (CRP) in hersenvocht wordt gemeten, blijkt nu een uitstekend alternatief. In drie verschillende patiëntcohorten vertoonde de test indrukwekkende resultaten. Bij volwassen Deense patiënten werd een sensitiviteit van 85% en specificiteit van 96% gevonden. Bij Nederlandse kinderen waren deze waarden respectievelijk 94% en 98%, terwijl in het implementatiecohort een sensitiviteit van 100% en specificiteit van 94% werd bereikt.
De onderzoekers valideerden hun methode in meerdere patiëntgroepen. Bij 103 volwassenen uit Denemarken, waarvan 34 (33%) met bacteriële meningitis, toonde de CRP-bepaling in hersenvocht een AUC-waarde van 0,92 (95% BI: 0,85-0,99). In een groep van 77 Nederlandse kinderen, inclusief 17 (22%) met bacteriële meningitis, was de AUC 0,95 (95% BI: 0,87-1,00).
Na implementatie in de klinische praktijk van het Amsterdam UMC tussen juni en november 2024 werd bij 80 patiënten met verdenking op een centrale zenuwstelselinfectie een CRP-bepaling in hersenvocht uitgevoerd. Bij de 15 patiënten (19%) met bacteriële meningitis was de AUC 0,99 (95% BI: 0,97-1,00). De combinatie van witte bloedcellen en CRP in hersenvocht verbeterde de diagnostische nauwkeurigheid significant in vergelijking met enkel het aantal witte bloedcellen (p ≤ 0,001 in alle cohorten).
Een belangrijk voordeel van deze nieuwe test is de eenvoudige implementatie. De standaard bloedtest voor CRP kan direct worden toegepast op hersenvocht. Uit precisie- en reproduceerbaarheidsmetingen bleek dat de prestaties van de analytische procedure voor CRP in hersenvocht boven de detectielimiet van 0,3 mg/L betrouwbaar en reproduceerbaar zijn.
De test is kosteneffectief en snel beschikbaar – resultaten zijn binnen 30-60 minuten na de lumbaalpunctie bekend. Dit is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van traditionele methoden zoals kweek of PCR, die vaak tijdrovend zijn en waarvan de effectiviteit afhangt van factoren zoals het specifieke pathogeen en timing van antibioticatoediening.
Een opvallende bevinding was dat voorafgaande antibioticabehandeling de betrouwbaarheid van de test niet beïnvloedde. Bij 48% van de bacteriële meningitis-patiënten werd antibiotica toegediend vóór de lumbaalpunctie, met een mediane tijd van 3 uur tussen behandelstart en lumbaalpunctie. Er werd geen verband gevonden tussen deze timing en de CRP-concentraties in hersenvocht.
De implementatie van CRP-meting in hersenvocht in de klinische praktijk is inmiddels een feit in het Amsterdam UMC. Door de toegankelijkheid en lage kosten van de test (3-5 euro per bepaling) kan deze snel worden ingevoerd in elk laboratorium waar CRP in bloed al routinematig wordt gemeten, wat een bredere toepassing in ziekenhuizen mogelijk maakt.
Referentie
Olie SE, et al. Validation and clinical implementation of cerebrospinal fluid C-reactive protein for the diagnosis of bacterial meningitis: a prospective diagnostic accuracy study. Lancet Reg Health Eur. 2025;0(0):101309.
Naar boven
