Trillende handen zijn lang niet altijd een voorbode van Parkinson

Trillende handen, we hebben er allemaal wel eens last van. En we merken het als we een kopje thee vasthouden, een briefje schrijven of een overhemd dichtknopen. Soms komt het van de zenuwen, of omdat we te veel koffie gedronken hebben. Maar soms is er meer aan de hand, en vaak denken mensen dan meteen aan de ziekte van Parkinson. Toch kan er meer aan de hand zijn. Naarmate we ouder worden kan er ook een fenomeen optreden dat bekend staat als essentiële tremor. En hoewel de verschijnselen daarvan ogenschijnlijk erg op die van Parkinson lijken zijn de twee aandoeningen heel verschillend.

Handschrift

Mensen die last van essentiële tremor hebben ervaren dat vooral wanneer ze bewegen, bijvoorbeeld als ze iets in proberen te schenken of iets opschrijven. Vaak verraadt een beverig handschrift de aandoening als eerste. Bekend is dat de verschijnselen erger worden bij het drinken van koffie of in stressvolle situaties. Alcohol vermindert de symptomen echter.

Het grootste verschil tussen essentiële tremor en Parkinson is dat de laatste aandoening zich ook manifesteert als het lichaam in ruste is, en eigenlijk juist minder hevig wordt bij activiteit. Behalve trillende handen veroorzaakt Parkinson ook andere motorische problemen. Spieren worden stijver en lopen wordt moeilijker. En ook hier geeft het handschrift een indicatie: mensen met Parkinson gaan vaak kleiner schrijven. Nog een markant verschil: alcohol doet niets tegen de symptomen van Parkinson.

Geen voorstadium

Een fundamenteler verschil tussen essentiële tremor en Parkinson is de aanwezigheid van andere neurologische problemen. Bij Parkinson doen die zich wel voor, bij tremor meestal niet. Wel treedt bij zowel Parkinson als essentiële tremor progressie op, en kunnen medicijnen de symptomen beheersbaar maken. Maar voor geen van beide aandoeningen bestaat er een geneesmiddel. Vaak denken mensen ook dat tremor een voorstadium van Parkinson is, maar dat is niet het geval.

Katherine Hepburn

Essentiele tremor komt voor bij ongeveer 5% van alle mensen van 50 jaar en ouder. Meestal gaat het om de handen, maar tremor kan ook het hoofd of zelfs de stem beïnvloeden. De beroemde Amerikaanse actrice Katherine Hepburn had in de laatste jaren van haar leven veel last van tremor. En hoewel tremor geen Parkinson is, en niet kan uitgroeien tot een levensbedreigende neurologische aandoening, kan het de kwaliteit van leven wel sterk aantasten.

De oorzaak van essentiële tremor is niet exact duidelijk. Er zijn aanwijzingen dat het mogelijk gaat om een stoornis in het cerebellum, en dan met name het gedeelte waar beweging en evenwicht geregeld worden, maar het kan ook een probleem in de hersenstam zijn. Dat essentiele tremor een erfelijke aandoening is staat wel vast. Kinderen van mensen met essentiële tremor hebben 50% kans om de aandoening zelf ook te krijgen.

Leven met tremor: tips

• Vermijd koffie of dranken met cafeïne, dat verergert de symptomen.
• Drink met een rietje of uit bekers met een deksel.
• In plaats van opschrijfbriefjes: gebruik de memorecorder van de mobiele telefoon.
• Hoofdtremor wordt minder als je je hoofd iets naar opzij draait.
• Trillende handen worden beheersbaarder als je je ellebogen dicht tegen je lichaam houdt.
• Als je bijvoorbeeld make-up aanbrengt, leun dan met je ellebogen op tafel.
• Kies een kapsel dat weinig onderhoud vergt.
• Laat hand- en voetverzorging aan een manicure of pedicure over.
• Betaal door middel van je mobiel of touch-betaalkaarten in plaats van met contant geld te worstelen of pincodes in te toetsen.
• Bestel in een restaurant eten dat al in hapklare vorm geserveerd wordt. Of vraag of een stuk vlees alvast voorgesneden kan worden. Soep bestellen is geen goed idee.

Medicatie

Er bestaan medicijnen die effectief zijn bij het onderdrukken van tremorsymptomen. Raadpleeg daarvoor de behandelend arts. Een geneesmiddel tegen de ziekte is er nog niet. In sommige gevallen worden bètablokkers voorgeschreven en ook wel eens anti-epileptica, maar de effectiviteit daarvan is onvoldoende vastgesteld.

Operatie

Ook wordt in sommige gevallen, wanneer de tremor ernstige vormen aanneemt, tot een operatie besloten om de ernst van de symptomen te verminderen. Dit gebeurt doorgaans alleen bij tremor van de ledematen; bij tremor van het hoofd of de stem is opereren minder zinvol. Voor een hersenoperatie bij bewegingsstoornissen wordt vaak de term stereotaxie gebruikt. Bij die methode van wordt via een kleine opening in de schedel een elektrode in de hersenen gebracht om op exact de juiste plaats een stroompje af te geven. Er zijn twee soorten stereotaxie, afhankelijk van het gebied in de hersenen waar de stroom toegediend wordt. Als dat gebeurt in de thalamus, dan spreken we van thalamotomie, en als dat gebeurt in de Globus Pallidus noemen we het een pallidotomie. Beide hersengebieden spelen een rol in de motorische functies. De procedure is doorgaans effectief; bij meer dan 80% van de patiënten treedt een forse vermindering van de klachten op.

Meer informatie

Meer over essentiële tremor is te vinden bij de Hersenstichting