Wie woont in een gebied met ernstige luchtvervuiling loopt daardoor mogelijk een groter risico om multiple sclerose (MS) te krijgen. Dat is de uitkomst uit een recent Italiaans onderzoek, dat onlangs werd gepresenteerd tijdens het virtueel gehouden congres van de European Academy of Neurology (EAN).
In de cohortstudie werden 547.000 mensen uit de provincie Pavia in Lombardije (Italië) gevolgd, waaronder 927 MS-patiënten. In die provincie is het aantal MS-patiënten ruim vertienvoudigd, van 16 per 100.000 inwoners in 1974 naar bijna 170 per 100.000 nu. Die explosieve groei wordt ten dele verklaard doordat de overleving van MS-patiënten verbeterd is in de afgelopen decennia, maar er is meer aan de hand, denken de onderzoekers.
Hoofdonderzoeker professor Roberto Bergamaschi van het Instituto Neurologico Nazionale a Carattere Scientifico (IRCCS) in Pavia: “Het is bekend dat bij ziektes als MS zowel genetische factoren als omgevingsfactoren een rol spelen. Sommige van die laatste, zoals vitamine D-gehalte of rookgedrag, zijn al uitgebreid bestudeerd, maar er is nooit goed naar luchtvervuiling gekeken. Wij vermoedden dat luchtvervuiling op verschillende manieren invloed uitoefent op de ontwikkeling van MS, en de resultaten van dit onderzoek versterkt dat vermoeden.”
Er is vooral gelet op fijnstof, een mengeling van stofdeeltjes en microdruppeltjes vocht in de lucht. Die wordt in twee klassen onderverdeeld: PM10 (van particulate matter) bevat partikels van maximaal 10 micrometer in diameter, en PM2,5 bevat deeltjes van 2,5 micrometer of kleiner, en wordt ook aangeduid als ultrafijnstof. Van beide soorten fijnstof is bekend dat ze ingrediënten van luchtvervuiling zijn, en kunnen leiden tot allerlei gezondheidsklachten zoals ademhalingsproblemen, hart- en longziekten en bepaalde soorten kanker.
Ultrafijnstof wordt vooral veroorzaakt door verwarming, industrie, gemotoriseerd verkeer en landbouw. De onderzoekers deden hun research gedurende de wintermaanden, omdat dan de luchtverontreiniging het grootst is. Ze verdeelden de provincie Pavia in drie delen, gebaseerd op het PM2,5 gehalte in de lucht. Niet verrassend was de luchtkwaliteit in het noordelijke deel van de regio, dat het dichtst bij Milaan ligt, het laagste. De lucht in het zuiden bevatte minder ultrafijnstof en er bleken ook minder MS-patiënten in dat deel van de provincie te zijn.
De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat er een samenhang leek te zijn tussen lage PM2,5 niveaus en een lager MS-risico. Alleen op basis van PM2,5 zouden mensen in stedelijke gebieden van de provincie Pavia 16% meer kans op MS hebben dan mensen in landelijke gebieden. Wel gaven de onderzoekers aan dat er onvoldoende data was over de mate en duur waarin mensen blootgesteld waren aan luchtvervuiling, en aan de mate waarin zaken als leeftijd, welvaartsniveau, leefstijlgedrag en blootstelling aan andere vormen van vervuiling invloed hadden. “Maar het ziet ernaar uit dat luchtvervuiling een risicofactor voor MS kan zijn, en verdere analyse in combinatie met andere bekende risicofactoren zou in de toekomst een goed idee zijn”, stelde Bergamaschi bij zijn presentatie tijdens het EAN-congres.
Lombardije is volgens het Zwitserse onderzoeksinstituut IQAir een van de Europese regio’s met de slechtste luchtkwaliteit, wat niet alleen veroorzaakt wordt door fijnstof maar ook door stikstof. Een reden daarvoor is dat de regio rond Milaan veel industrie kent, maar de omringende bergen zorgen ervoor dat de vervuilde lucht langer blijft hangen. Een ander Europees gebied met veel luchtvervuiling is Nederland en Vlaanderen. De luchtvervuiling in onze contreien is vooral terug te voeren op industrie, verkeer en intensieve veehouderij. Daarbij merkt IQAir wel op dat de Nederlandse steden relatief schone lucht hebben omdat er veel gefietst wordt en er goed openbaar vervoer aanwezig is. Wanneer op stadsniveau naar luchtvervuiling wordt gekeken, dan staat er geen enkele Nederlandse gemeente in de Europese top-100. Wel staan er 24 Italiaanse steden in die lijst.
In Nederland was op het moment dat dit artikel geschreven werd (juli 2020) Klundert de gemeente met de slechtste luchtkwaliteit, met een PM2,5 gehalte van 31 microgram per kubieke meter. Ter vergelijking: in de plaats met de slechtste lucht ter wereld, Faridabad in India, ligt dat gehalte op 87,5 microgram. Kijken we naar landenniveau, dan is Bangladesh het land met de ongezondste lucht, met een air quality index (AQI) –een door de wereldgezondheidsorganisatie WHO vastgesteld criterium- van 165, en een fijnstofgehalte dat 8 keer de WHO-norm is. Nederland neemt plek 75 in op diezelfde lijst, met een AQI van 10,91 en een PM2,5 niveau dat exact gelijk is aan de maximale WHO-norm.
Bronnen
De website IQAir houdt een lijst bij van de steden met de slechtste luchtkwaliteit in Europa.
Naar boven
