De ziekte van Parkinson is een complexe neurodegeneratieve aandoening, gekenmerkt door schade aan dopaminerge neuronen. Daarnaast spelen ook verstoringen in het immuunsysteem een belangrijke rol in het ziekteproces. Onderzoek toont aan dat patiënten vaak een tekort aan vitamine D hebben en een verstoorde balans vertonen tussen ontstekingsbevorderende Th17-cellen en ontstekingsremmende Treg-cellen. Preklinisch onderzoek suggereert dat vitamine D deze balans kan beïnvloeden. In een gerandomiseerde, placebogecontroleerde studie werd onderzocht of vitamine D3-suppletie kan leiden tot motorische en immunologische verbetering bij patiënten met Parkinson en een vitamine D-deficiëntie.
De ziekte van Parkinson (‘Parkinson’s disease’, PD) is wereldwijd de op één na meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening en treft naar schatting 1 tot 2 procent van de mensen boven de 65 jaar. De pathofysiologie is complex en nog niet volledig begrepen, maar er is toenemende evidentie dat, naast genetische en omgevingsfactoren, ook het immuunsysteem en neuro-inflammatie een belangrijke rol spelen. Pro-inflammatoire Th17-cellen blijken in staat de bloed-hersenbarrière te passeren en neuro-inflammatie te versterken, terwijl Treg-cellen juist neuroprotectieve eigenschappen vertonen. Hoewel vitamine D vooral bekend staat om de rol in de calciumhuishouding, heeft het ook immuunmodulerende en neuroprotectieve eigenschappen. Preklinische studies suggereren dat vitamine D de expressie van ontstekingsremmende genen stimuleert en een rol speelt in de differentiatie van Treg-cellen. Het klinische bewijs voor een therapeutisch invloed van vitamine D-suppletie bij PD is echter beperkt. Deze studie had als doel de invloed van vitamine D3-suppletie te onderzoeken op de balans tussen Th17- en Treg-cellen, en om te evalueren of deze veranderingen samengingen met verbetering van het motorisch functioneren bij patiënten met PD en een vitamine D-deficiëntie.
In deze fase I, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde klinische studie, uitgevoerd in het Suzhou Hospital van de Anhui Medical University, werden tussen januari 2023 en maart 2024 patiënten gerekruteerd. Patiënten met PD kwamen in aanmerking indien zij voldeden aan de diagnostische criteria van de ‘UK Parkinson’s Disease Society Brain Bank’, tussen de 45 en 80 jaar oud waren en een ziekteduur hadden van minder dan 10 jaar. Patiënten met stoornissen in vitamine D-stofwisseling, immuunsysteemziekten, een voorgeschiedenis van een invaliderende cerebrovasculaire aandoening, een familiaire belasting met PD of ernstige psychiatrische aandoeningen werden uitgesloten. Patiënten met een vitamine D-deficiëntie werden gerandomiseerd tussen een groep die vitamine D3-suppletie ontving of een placebogroep die plantaardige olie ontving, en werden gedurende drie maanden behandeld.
De belangrijkste uitkomstmaten waren veranderingen in motorische symptomen (‘Movement Disorder Society-Unified Parkinson’s Disease Rating Scale’, MDS-UPDRS), balans (‘Berg Balance Scale’, Breg), cognitie (‘Montreal Cognitive Assessment’ [MoCA] en ‘Mini-Mental State Examination’ [MMSE]), stemming (‘Self-rating Anxiety Scale’ [SAS] en ‘Self-rating Depression Scale’ [SDS]), slaap (‘Parkinson’s Disease Sleep Scale’, PDSS) en serumconcentraties van Th17-cellen, Treg-cellen en vitamine D.
In totaal werden 51 patiënten met PD en 50 gezonde controles geïncludeerd. De mediane leeftijd bedroeg respectievelijk 69,6 en 65,3 jaar, met 29 mannen in de patiëntengroep en 26 in de controlegroep. Er waren geen significante verschillen in leeftijd of geslacht tussen de groepen. Bij 30 patiënten met PD werd een vitamine D-deficiëntie vastgesteld (serum 25(OH)D₃ < 30 ng/ml). Ze werden gerandomiseerd tussen een behandelgroep die vitamine D3-suppletie ontving (n=15; VitD3-groep) en een placebogroep (n=15).
Na 3 maanden vitamine D3-suppletie verbeterden motorische scores significant: MDS-UPDRS daalde gemiddeld met 4,73 punten (p=0,001) en MDS-UPDRS III met 4,27 punten (p=0,001). Er werden geen significante veranderingen in Breg, MoCA, MMSE, SAS, SDS en PDSS gezien. Daarnaast werd in de VitD3-groep een statistisch significante afname van Th17-cellen vastgesteld (van 4,62 naar 3,25; p=0,003), terwijl de waarde van Treg-cellen statistisch significant toenam (van 3,25 naar 4,52; p=0,003). In de placebogroep werden geen veranderingen gerapporteerd. Verder stegen de serumwaarden van 25(OH)D₃ in de VitD3-groep statistisch significant (p=0,001) ten opzichte van baseline. Correlatieanalyses toonden een positieve correlatie tussen 25(OH)D₃ en het percentage Treg-cellen (r=0,526; p<0,001) en een negatieve correlatie met het percentage Th17-cellen (r= -0,635; p<0,001). Het percentage Th17-cellen vertoonde een positieve correlatie met zowel MDS-UPDRS als MDS-UPDRS III, en een negatieve correlatie met BBS. Daarentegen vertoonde het percentage Treg-cellen juist een negatieve correlatie met MDS-UPDRS en MDS-UPDRS III, en een positieve correlatie met BBS.
In deze fase I studie leidde vitamine D3-suppletie bij patiënten met PD en vitamine D-deficiëntie tot een significante verbetering in de balans tussen Th17- en Treg-cellen, met een toename van neuroprotectieve Treg-cellen en een afname van pro-inflammatoire Th17-cellen. Tegelijkertijd werden significante verbeteringen in motorische functies vastgesteld. Deze bevindingen wijzen erop dat vitamine D niet alleen een immuunmodulerende werking heeft, maar ook klinisch relevante voordelen kan bieden voor het motorisch functioneren bij deze patiëntengroep. Verdere grootschalige studies zijn nodig om deze veelbelovende resultaten te bevestigen.
Referentie
Naar boven
